cõi người ta ( tr.125 - 252 )

Có những kẻ lâu ngày đã sống tình yêu lớn rộng, rồi chợt mất đi, bỗng đôi lúc chán chường niềm cô đơn tao nhã. Họ lai rai ghé lại bên đời, kiếm một tình yêu tầm thường, đem cọ vào làm hạnh phúc. Họ cảm thấy khoan khoái trong đầu hàng, quân vương xin thoái vị nhường ngôi, làm thân ty tiện, man mác làm sao là cái phận phiêu bồng bèo bọt, cơn gió vàng đưa đẩy cái mặn mà cát lũy vào trong vòng tĩnh mịch cỏ nội hoa hèn. Nô lệ hãnh kiêu bằng giàu sang của chủ...

( tr.125 )

Ngốc ơi là ngốc, mày cũng biết chứ, là chính mày ngốc nghếch tạo ra đủ thứ vật này, bày đủ loại đồ nọ đồ kia...

- Thế thì chẳng ra mọi sự ở đời chả có chi là thật...

( tr. 186 )

- Mày thừa biết đó là ảo ảnh...

Tôi thừa biết quá rõ đó là ảo ảnh. Tôi, ai phờ phỉnh được tôi. Nhưng nếu tôi thích, tôi ưa chìm thân vào sâu trong ảo ảnh? Nếu tôi thích, nếu tôi ưa, ghì ôm lấy hy vọng?

( tr.189 )

Một lần nữa, chúng tôi nhận thấy mình chẳng phải là kẻ lâm nạn chới với. Kẻ lâm nạn chới với là những kẻ đang đợi mong! Những kẻ đang bị hăm dọa bởi cái nguy cơ là: chúng tôi nín tiếng. Những kẻ đã chịu đọa đày tan nát vì một nhầm lẫn gớm guốc đang lung trạo trần gian.

( tr.194 - 195 )

Tôi không thấy gì hết cả. Tôi chỉ duy có thấy ở trong mình, là duy chỉ không một cái chi chi, ngoài cái đồ sộ của khô cằn tim máu. Tôi sắp té nhào và tôi không biết đến tuyệt vọng. Tôi cũng chẳng biết khổ đau là cái gì. Tôi rất tiếc: nỗi sầu đau, nếu còn cảm thấy, ắt sầu đau sẽ là một cái gì êm dịu và ngọt như nước. Người ta thương hại cho phận mình, người ta cảm thương mình như một người bạn. Nhưng tôi không còn có bạn nữa ở cõi đời này.

Người ta sẽ tìm thấy tôi, người ta ngó vào mắt tôi thấy nó cháy bỏng, người ta sẽ tưởng rằng tôi đã có kêu gọi nhiều, đau khổ lắm. Nhưng những hăm hở, nhưng những tiếc thương, nhưng những sầu đau êm ái, đó vẫn là những kho phong phú, những giàu sang của cải. Còn tôi, tôi chẳng còn gì là của cải nữa...

( tr.211 - 212 )

Lúc ta ý thức được vai trò của ta, dù vai trò mờ nhạt mấy đi nữa, thì khi đó ta mới thấy hạnh phúc. Chỉ khi đó ta mới sống yên bình và chết yên bình, bởi vì cái gì đem lại một ý nghĩa cho cuộc sống cũng đem lại một ý nghĩa cho cái chết.

( tr.245 )

Những kẻ mang vết thương kia không hề cảm thấy mình bị thương. Bị tổn thương, bị xúc phạm tại đây, dường như là toàn thể nhân loại, chứ không phải một cá nhân. Tôi không tin ở lòng thương hại. Cái xui tôi bứt rứt, là quan điểm kẻ làm vườn. Điều xui tôi bứt rứt, không phải là sự khốn cùng kia, vì con người ta dù sao rồi cũng nằm yên trong đó được như bon lười biếng ôm bồng cái "con lười biếng" mà nằm yên. Bao nhiêu thế hệ người Đông Phương sống trong hẩm(*) hiu hiu hắt mà vẫn hài lòng. Điều xui tôi bứt rứt, những tổ chức tô cháo bình dân không giải tỏa được. Điều xui tôi bứt rứt, không phải chuyện đói rách lồi lõm đó, không phải cảnh xấu xa tồi tàn đó. Điều xui tôi bứt rứt là trong mỗi con người kia, có một Mozart bị giết hại.

Chỉ có Tinh Thần thổi qua đất thó, là có thể tạo nên con Người.

( tr.251 - 252 ).

cõi người ta - Saint - Exupéry - Bùi Giáng dịch

---------

(*) lỗi chính tả ( đã sửa lại ), trong sách trang 252 in là "hẳm hiu".