BIỂN - John Banville

Tôi rất kinh ngạc thấy mọi thứ vẫn y nguyên đến vậy trong suốt năm mười năm có lẽ kể từ lần cuối cùng tôi ở đây. Kinh ngạc, có phần thất vọng, thậm chí có thể nói là chán nản, mà vì sao thì tôi không biết, bởi lẽ tôi có mong chờ thay đổi gì đâu, tôi, kẻ đã quay về chỉ để sống với những mảnh vụn còn lại của quá khứ?

( tr.11 )

Trong tôi, quá khứ đập như một quả tim thứ hai.

( tr.22 )

Nhưng thật ra, trong tất cả những khoảnh khắc của chúng ta, có khoảnh khắc nào mà cuộc đời không ngừng dữ dội đổi thay, mãi cho đến cái đổi thay lớn lao nhất vào hồi chung cuộc?

( tr.46 )

Nghĩ cũng lạ. Mọi người ai cũng có vẻ trẻ hơn tôi, kể cả những người đã chết. Tôi thấy họ ở đó, cha mẹ đáng thương của tôi, đang cay đắng chơi trò gia đình khi thế giới của tôi vẫn còn thơ ấu. Nỗi bất hạnh của họ là một trong những hằng số của tuổi thơ tôi, một thứ âm thanh như tiếng chuông réo ở tần số cao vừa ra ngoài tầm thính giác. Tôi không căm ghét họ, có lẽ vậy. Chỉ tội là họ ngăn trở không cho tôi nhìn thấy tương lai của mình. Mãi sau này tôi mới có thể nhìn xuyên qua họ, hai bậc cha mẹ trong veo của tôi.

( tr.48 )

Một làn gió ùa xuống bãi biển, thổi chéo qua bờ khiến cát khô bốc lên thành một làn mỏng dính, rồi nhào ra khơi, chém mặt nước thành muôn vàn mảnh vỡ óng ánh sắc lẹm như kim loại. Tôi rùng mình, lúc ấy không còn vì lạnh nữa mà là vì như có cái gì đó vừa đâm xuyên qua mình, im ắng, tắp lự, không thể chống lại được.

( tr.51 )

Cuộc đời, cuộc đời xác thực, nhẽ ra phải là một cuộc tranh đấu không ngừng, là hành động khẳng định không khoan nhượng, ý chí đối chọi với thế giới như đầu đập chan chát vào tường, đại loại thế, nhưng khi nhìn lại, tôi thấy phần lớn sinh lực của mình đã chỉ để cung hiến cho một cuộc tìm kiếm đơn thuần một mái nhà, một đời dễ chịu, phải, tôi xin thú nhận thế, một đời ấm cúng mà thôi. Đây là một nhận thức đáng kinh ngạc, nếu không nói là choáng váng, đối với tôi. Trước đây, tôi vẫn tự cho mình là một kiểu cướp biển có mặt ở khắp chân trời góc biển với một lưỡi mã tấu ngậm ngang miệng, nhưng giờ đâu tôi buộc lòng phải công nhận rằng đó chỉ là ảo tưởng. Được che đậy, bao bọc, bảo vệ, đó là tất cả những gì tôi vẫn thực sự mong muốn, được rúc vào một nơi ấm áp như lòng mẹ rồi nằm chúi ở đó, tránh mọi phong sương vô tình của trời đất. Đó là nguyên nhận tại sao quá khứ lại là chốn náu mình hợp với tôi đến thế, tôi hăng hái đi đến đó, xoa tay rũ bỏ hiện tại lạnh lẽo và cả tương lai còn lạnh lẽo hơn. Vậy mà, cái quá vãng, nó có thực hiện hữu hay không? Rốt cuộc thì nó chỉ là cái xác của hiện tại, đã từng là thế, cái hiện tại đã qua rồi, không hơn vậy chút nào. Ấy thế mà...

( tr.78 - 79 )

BIỂN - John Banville - Trịnh Lữ dịch ( NXB Văn học )